رشته برق – معرفی رشته های دانشگاهی

رشته مهندسی برق از جمله سخت ترین رشته های دانشگاهی است و مناسب افرادی است که پایه علمی قوی در زمینه دروس محاسباتی مانند ریاضی و فیزیک دارند. این رشته برای افرادی که هوش محاسباتی بالایی دارد بسیار جذاب است. با توجه به این که این رشته از مشکل ترین دروس دانشگاهی است تحصیل در آن نیاز به سعی و کوشش فراوان دارد. افراد باید ساعات زیادی را به خواندن دروس اختصاص دهند. همچنین برای ورود به بازارکار باید علاوه بر دروس دانشگاهی به مهارت های نرم مسلط باشند.

در این مقاله قصد داریم به معرفی رشته مهندسی برق پرداخته و گرایش های آن و آینده شغلی، بازارکار آن را بررسی کنیم تا افرادی که علاقمند به تحصیل در این رشته هستند با چشمی باز به انتخاب این رشته بپردازند و از چالش های آن مطلع شوند؛ با آویژه همراه شوید

معرفی رشته دانشگاهی مهندسی برق

یکی از بهترین تعریف هایی که از مهندسی برق شده است، این است که محور اصلی فعالیت های مهندسی برق، تبدیل یک سیگنال به سیگنال دیگر است که البته این سیگنال ممکن است شکل موج ولتاژ یا شکل موج جریان و یا ترکیب دیجیتالی یک بخش از اطلاعات باشد.

مهندسی برق دارای ۴ گرایش است که در زیر بطور اجمالی به بررسی آنها می پردازیم و در قسمت معرفی گرایشها به تفصیل در مورد هر کدام صحبت خواهم کرد.

مهندسی برق – الکترونیک

الکترونیک علمی است که به بررسی حرکت الکترون در دوره گاز، خلاء و یا نیمه رسانا و اثرات و کاربردهای آن می پردازد. با توجه به این تعریف، مهندس الکترونیک در زمینه ساخت قطعات الکترونیک و کاربرد آن در مدارها، فعالیت می کند.

به عبارت دیگر، زمینه فعالیت مهندسی الکترونیک را می توان به دو شاخه اصلی ساخت قطعه و کاربرد مداری قطعه و طراحی مدار تقسیم کرد.

مهندسی برق – مخابرات

مخابرات، گرایشی از مهندسی برق است که در حوزه ارسال و دریافت اطلاعات فعالیت می کند. مهندسی مخابرات با ارائه نظریه ها و مبانی لازم جهت ایجاد ارتباط بین دو یا چند کاربر، انجام عملی فرایندها را به طور بهینه ممکن می سازد.

پس هدف از مهندسی مخابرات، پرورش متخصصان در چهار زمینه اصلی این گرایش است شامل فرستنده، مرحله میانی، گیرنده و گسترش شبکه که گسترده هر کدام عبارتند از:

1. فرستنده: شامل آنتن، نحوه ارسال و …
2. مرحله میانی: شامل خط انتقال و محاسبات مربوط و …
3. گیرنده: شامل آنتن، نحوه دریافت، تشخیص و …
4. گسترش شبکه: مشتمل بر تعمیم خط ارتباطی ساده، ادوات سویچینگ ، ارتباط بین مجموعه کاربرها و …

مهندسی برق – قدرت

مهندسی قدرت را می توان «تولید نیروی الکتریکی» به روشهای گوناگون و انتقال و توزیع این نیروها با بازده و قابلیت اطمینان بالا، تعریف کرد.

پس هدف از مهندسی قدرت، پرورش افرادی کارا در بخشهای تولید، انتقال و توزیع است که گستره این بخش عبارت است از:

1. تولید: طراحی شبکه های تولید با کمترین هزینه و بیشترین بازده.
2. انتقال: طراحی شبکه های انتقال، خطوط انتقال، پخش بار بر روی شبکه، قابلیت اطمینان و پایداری شبکه.
3. قدرت: طراحی رله ها و حفاظت شبکه، پخش بار اقتصادی (dispaich economic).
4. توزیع: طراحی شبکه های توزیع حفاظت و مدیریت آن.

مهندسی برق – کنترل

کنترل، در پیشرفت علم نقش ارزنده ای را ایفا می کند و علاوه بر نقش کلیدی در فضاپیماها و هدایت موشکها و هواپیما، به صورت بخش اصلی و مهمی از فرایندهای صنعتی و تولیدی نیز درآمده است.

به کمک این علم می توان به عملکرد بهینه سیستم های پویا، بهبود کیفیت و ارزانتر شدن فرآورده ها، گسترش میزان تولید، ماشینی کردن بسیاری از عملیات تکراری و خسته کننده دستی و نظایر آن دست یافت. هدف سیستم کنترل عبارت است از کنترل خروجی ها به روش معین به کمک ورودی ها از طریق اجزای سیستم کنترل که می تواند شامل اجزای الکتریکی، مکانیک و شیمیایی به تناسب نوع سیستم کنترل باشد.

ماهیت

انرژی اگر بنیادی ترین رکن اقتصاد نباشد، یکی از ارکان اصلی آن به شمار می آید و در این میان برق به عنوان عالی ترین نوع انرژی جایگاه ویژه ای دارد. تا جایی که در دنیای امروز میزان تولید و مصرف این انرژی در شاخه تولید، شاخص رشد اقتصادی جوامع و در شاخه خانگی و عمومی یکی از معیارهای سنجش رفاه محسوب می شود.

دانش آموختگان این رشته می توانند در زمینه های طراحی، ساخت، بهره برداری، نظارت، نگهداری، مدیریت و هدایت عملیات سیستم ها عمل نمایند.

گرایش های مقطع لیسانس

رشته مهندسی برق در مقطع کارشناسی دارای ۴ گرایش الکترونیک، مخابرات، کنترل و قدرت است. البته گرایش های فوق در مقطع لیسانس تفاوت چندانی با یکدیگر ندارند و هر گرایش با گرایش دیگر تنها در 30 واحد یا کمتر متفاوت است. و حتی تعدادی از فارغ التحصیلان مهندسی برق در بازار کار جذب گرایشهای دیگر این رشته می شوند. با این وجود ما برای آشنایی هر چه بیشتر شما گرایش های فوق را به اجمال معرفی می کنیم.

گرایش الکترونیک

دکتر کمره ای استاد مهندسی برق دانشگاه تهران در معرفی این گرایش می گوید: «گرایش الکترونیک به دو زیر بخش عمده تقسیم می شود. بخش اول میکرو الکترونیک است که شامل علم مواد، فیزیک الکترونیک، طراحی و ساخت قطعات از ساده ترین آنها تا پیچیده ترین آنها است و بخش دوم نیز مدار و سیستم نامیده می شود و هدف آن طراحی و ساخت سیستم ها و تجهیزات الکترونیکی با استفاده از قطعات ساخته شده توسط متخصصان میکروالکترونیک است»

دکتر جبهه دار نیز در معرفی این گرایش می گوید:

«گرایش الکترونیک یکی از گرایشهای جالب مهندسی برق است که محور اصلی آن آشنایی با قطعات نیمه هادی، توصیف فیزیکی این قطعات، عملکرد آنها و در نهایت استفاده از این قطعات، برای طراحی و ساخت مدارها و دستگاههای است که کاربردهای فنی و روزمره زیادی دارند».

گرایش مخابرات

هدف از مخابرات ارسال و انتقال اطلاعات از نقطه ای به نقطه دیگر است که این اطلاعات می تواند صوت، تصویر یا داده های کامپیوتری باشد.

دکتر جبهه دار در مورد شاخه های مختلف این گرایش می گوید:

«مخابرات از دو گرایش میدان و سیستم تشکیل می شود. که در گرایش میدان، دانشجویان با مفاهیم میدان های مغناطیسی، امواج، ماکروویو، آنتن و … آشنا می شوند تا بتوانند مناسب ترین وسیله را برای انتقال موجی از نقطه ای به نقطه دیگر پیدا کنند».

همچنین یکی از فعالیت های عمده مهندسی مخابرات گرایش سیستم، طراحی فلیترهای مختلفی است که می توانند امواج مزاحم شامل صوت یا پارازیت را از امواج اصلی تشخیص و آنها را حذف کرده و تنها امواج اصلی را از آنتن دریافت کنند.

گفتنی است که امروزه با توسعه مخابرات بی سیم، ارتباط نزدیکتری بین دو گرایش میدان و سیستم ایجاد شده است. برای نمونه در گوشی تلفن همراه ما هم تجهیزات مربوط به مدارهای مخابراتی و هم تجهیزات مربوط به فرستنده و هم آنتن گیرنده را داریم. از همین رو یک مهندس مخابرات امروزه باید از هر دو گرایش به خوبی اطلاع داشته باشد تا بتواند یک دستگاه بی سیم را طراحی کند.

گرایش کنترل

اگر بخواهیم یک تعریف کلی از کنترل ارائه دهیم، می توانیم بگوییم که هدف این علم، کنترل خروجی های یک سیستم بر مبنای ورودی های آن و با توجه به شرایط ویژه و نکات مورد نظر طراحی آن سیستم است.

دکتر کمره ای در ادامه معرفی علم کنترل می گوید:

«علم کنترل فقط در مهندسی برق مورد استفاده قرار نمی گیرد. بلکه در شاخه های دیگری از علوم مهندسی و حتی علوم انسانی کاربرد دارد. به عنوان نمونه کنترل فرآیند تصفیه نفت در یک پالایشگاه، کنترل عملکرد یک نیروگاه برق، سیستم کنترل ناوبری یک کشتی و یا کنترل تحولات و تغییرات جمعیتی نمونه های متنوعی از کاربرد علم کنترل می باشد . گفتنی است که گرایش کنترل دارای زیر بخش های متنوعی مانند کنترل خطی ، کنترل غیرخطی، کنترل مقاوم، کنترل تطبیقی، کنترل دیجیتالی، کنترل فازی و غیره است».

دکتر جبهه دار نیز با اشاره به اینکه گرایش کنترل منحصر به مهندسی برق نمی شود، می گوید:

«در رشته های مهندسی مکانیک، مهندسی شیمی، مهندسی هوافضا، مهندسی سازه و مهندسی های دیگر نیز ما شاهد علم کنترل هستیم اما نوع سیستم کنترلی در هر رشته مهندسی متفاوت است. برای مثال در مهندسی مکانیک نوع کنترل، مکانیکی و در مهندسی شیمی براساس فرآیندهای شیمیایی است. اما در کل هدف مهندسی کنترل، طراحی سیستمی است که بتواند عملکرد یک دستگاه را در حد مطلوب حفظ کند».

دکتر جبهه دار در ادامه درباره فعالیت های دیگر مهندسی کنترل می گوید: «خودکار کردن یا اتوماتیک کردن خط تولید، یکی دیگر از فعالیت های مهندسی کنترل است. یعنی مهندس کنترل می تواند به گونه ای خط تولید را هماهنگ و کنترل کند که محصول تولید شده طبق برنامه تعیین شده و با بهترین کیفیت به دست آید».

گرایش قدرت

دکتر جبه دار در معرفی این گرایش می گوید:

«هدف اصلی مهندسین این گرایش، تولید برق در نیروگاهها، انتقال برق از طریق خطوط انتقال و توزیع آندر شبکه های شهری و در نهایت توزیع آن برای مصارف خانگی و کارخانجات است. بنابراین یک مهندس قدرت باید به روشهای مختلف تولید برق، خطوط انتقال نیرو و سیستم های توزیع آشنا باشد».

دکتر کمره ای نیز در معرفی این گرایش می گوید:

«گرایش قدرت به آموزش و پژوهش در زمینه طراحی و ساخت سیستم های مورد استفاده در تولید، توزیع، مصرف و حفاظت از برق می پردازد».

به عبارت دیگر دانشجویان این رشته در شاخه تولید با انواع نیروگاههای آبی، گازی، سیکل ترکیبی و … آشنا می شوند. و در بخش انتقال و توزیع، روشهای مختلف انتقال برق اعم از کابلهای هوایی و زیرزمینی را مطالعه می کنند و در شاخه حفاظت نیز انواع وسایل و تجهیزات حفاظتی که در مراحل مختلف تولید، توزیع، انتقال و مصرف انرژی، انسانها و تاسیسات را در برابر حوادث مختلف محافظت می کنند، مورد بررسی قرار می دهند که از آن میان می توان به انواع رله ها، فیوزها، کلیدها و در نهایت سیستم های کنترل اشاره کرد.

یکی دیگر از شاخه های قدرت نیز ماشین های الکتریکی است که شامل ژنراتورها، ترانسفورماتورها و موتورهای الکتریکی می شود که این شاخه از زمینه های مهم صنعتی و پژوهشی گرایش قدرت است.

آینده شغلی مهندسی برق

امروزه با توسعه صنایع کوچک و بزرگ در کشور، فرصت های شغلی زیادی برای مهندسین برق فراهم شده است و اگر می بینیم که با این وجود بعضی از فارغ التحصیلان این رشته بیکار هستند، به دلیل این است که این افراد یا فقط در تهران دنبال کار می گردند و یا در دوران تحصیل به جای یادگیری عمیق دروس و در نتیجه کسب توانایی های لازم، تنها واحدهای درسی خود را گذرانده اند.

همچنین یک مهندس خوب باید، کارآفرین باشد یعنی به دنبال استخدام در موسسه یا وزارتخانه ای نباشد بلکه به یاری آگاهی های خود، نیازهای فنی و صنعتی کشور را پیدا کرده و با طراحی سیستم ها و مدارهای iخاصی این نیازها را برطرف سازد. کاری که بعضی از فارغ التحصیلان ما انجام داده و خوشبختانه موفق نیز بوده اند.

اگر یک فارغ التحصیل برق دارای توانایی های لازم باشد، با مشکل بیکاری روبرو نخواهد شد. در حقیقت امروزه مشکل اصلی این است که بیشتر فارغ التحصیلان توانمند و با استعداد این رشته به خارج از کشور مهاجرت می کنند و ما اکنون با کمبود نیروهای کارآمد در این رشته روبرو هستیم.

یکی از اساتید مهندسی برق دانشگاه علم و صنعت ایران نیز در مورد فرصت های شغلی فارغ التحصیلان این رشته می گوید:

«طبق نظر کارشناسان و متخصصان انرژی در کشور، با توجه به نیاز فزاینده به انرژی در جهان کنونی و همچنین نرخ رشد انرژی الکتریکی در کشور، سالانه باید حدود ۱۰۳۳ مگاوات به ظرفیت تولید کشور افزوده شود که این نیاز به احداث نیروگاههای جدید و همچنین فارغ التحصیلان متخصص برق و قدرت دارد».

فرصت های شغلی یک مهندس کنترل نیز بسیار گسترده است چون در هر جا که یک مجموعه عظیمی از صنعت مهندسی مثل کارخانه سیمان، خودروسازی، ذوب آهن و … وجود داشته باشد، حضور یک مهندسی کنترل ضروری است و بالاخره یک مهندس مخابرات یا الکترونیک می تواند جذب وزارتخانه های ارتباطات و فن آوری اطلاعات، صنایع، دفاع و سازمانهای مختلف خصوصی و دولتی شود.

بازارکار و فرصت های شغلی برای مهندسین برق

شرکت های دارای قسمت مخابراتی نیاز به جذب فارغ‌التحصیلان گرایش مخابرات دارند.

نیروگاه‌های برق، وزارت نیرو و سازمان‌های مشابه اقدام به جذب فارغ‌التحصیلان گرایش قدرت می کنند.

فارغ‌التحصیلان گرایش الکترونیک، می توانند در شرکت‌های طراحی بردهای الکترونیکی و برنامه‌نویسی استخدام ‌شوند.

فارغ‌التحصیلان گرایش کنترل در شرکت‌هایی که نیاز به مهندسان کنترل دارند و برای نظارت و کنترل سیستم‌ها و طراحی سیستم‌های کنترلی استخدام می شوند.

در سال های اخیر به دلیل اشباع شدن بازارکار از مهندسان و فارغ التحصیلان برق پیدا کردن شغل متناسب با مشکل روبه رو شده است. اما چند سالی است که افراد کمی تمایل به خواندن این رشته را دارند و همه به سمت رشته های تجربی گرایش پیدا کرده اند بنابراین احتمال می رود بازار کار رشته مهندسی برق رو به بهبود رفته و فارغ التحصیلان بتوانند به راحتی جذب بازارکار شوند.

توانایی های مورد نیاز و قابل توصیه

الف- توانایی علمی: مهندسی برق نیز مانند مابقی رشته های مهندسی بر مفاهیم فیزیکی و اصول ریاضیات استوار است و هر چه دانشجویان بهتر این مفاهیم را درک کنند، می توانند مهندس بهتری باشند.

در این میان گرایش الکترونیک وابستگی شدیدی به فیزیک بخصوص فیزیک الکترونیک و فیزیک نیمه هادی ها دارد. در گرایش مخابرات نیز درس فیزیک اهمیت بسیاری دارد زیرا دروس اصلی این رشته بخصوص در شاخه میدان شامل الکترومغناطیس و امواج می شود. داشتن ضریب هوشی بالا و تسلط کافی بر ریاضیات، فیزیک و زبان خارجی از ضرورتهای ورود به این رشته است.

ب- علاقمندی ها: دانشجوی برق باید ذهنی خلاق و تحلیل گر داشته باشد. همچنین به کار با وسایل برقی علاقه داشته باشد چون گاهی اوقات با دانشجویانی روبرو می شویم که در ریاضی و فیزیک قوی هستند اما در کارهای عملی ضعیف اند. چنین دانشجویانی برای رشته های مهندسی مناسب نیستند و بهتر است رشته های ذهنی و انتزاعی مثل ریاضی یا فیزیک را انتخاب کنند.

وضعیت ادامه تحصیل در مقاطع بالاتر

فارغ التحصیل در مقطع کارشناسی برق که مدرک خود را در یکی از چهار گرایش الکترونیک، مخابرات، قدرت و کنترل می گیرد، می تواند در یکی از این گرایش ها یا رشته ای که برق زیر مجموعه ای برای آن تعریف شده، ادامه تحصیل نماید.

این رشته به صورت مهندسی برق – الکترونیک، برق- قدرت، برق- مخابرات شامل گرایش های میدان، سیستم، موج، رمز، مایکرونوری(برق – کنترل، مهندسی پزشکی) گرایش بیوالکتریک (مهندسی هسته ای) دو گرایش مهندسی راکتور و مهندسی پرتو پزشکی، مهندسی کامپیوتر (معماری کامپیوتر، هوش مصنوعی و رباتیک) است.

برای تحصیل در مقطع دکترای تخصصی، می توان، در هر یک از زیرشاخه های تخصصی تر گرایشهای یاد شده میزان مورد نیاز واحدها را اخذ کرد و رساله دکتری را در همان موضوع خاص ارائه داد. مسلم است این زیر شاخه ها، گرایشهای تخصصی تر این چهار گرایش است.

امکان ادامه تحصیل در کلیه گرایشهای یاد شده در مقطعهای کارشناسی ارشد و تا حد زیادی در دوره دکتری، در داخل کشور وجود خواهد داشت. رشته برق به دلیل کاربردی بودن آن در بسیاری از علوم مهندسی دیگر، برای فارغ التحصیلان امکان تحصیل در بسیاری گرایشها و دانشها را فراهم می کند.

در پایان

مهندسی برق یکی از پرطرفدارترین و سخت ترین دروس دانشگاهی است و داوطلبینی که نمره و تراز بالایی دارند می توانند این رشته را برای ادامه تحصیل انتخاب کنند. شاید شما نیز از علاقمندان رشته برق باشید و در چند سال گذشته به دلیل مشکل بودن قبولی در این رشته به طور پیاپی در کنکور شرکت کرده اید.

اما خبر خوب این که در صورتی که نمی خواهید پشت کنکور بمانید می توانی از رشته های بدون کنکور دانشگاه آزاد سراسری یا علمی کاربردی ثبت نام کرده و در آن ها تحصیل کنید.

در صورتی که در این مورد سوالی دارید می توانید با کارشناسان تحصیلی آویژه مطرح کرده و در کمترین زمان در این مورد مشاوره گرفته و به پاسخ سوالاتتان برسید. برای استفاده از مشاوره تلفنی آویژه با شماره 9099071985 تماس بگیرید.

سوالات متداول

رشته برق در کدام دانشگاه ها ارائه می شود؟

رشته برق در بیشتر دانشگاه های سراسری، آزاد، پیام نور، غیرانتفاعی و جامع علمی کاربردی ارائه می شود.

آیا می توان بدون شرکت در کنکور در رشته برق تحصیل کرد؟

در بعضی از دانشگاه ها نظیر دانشگاه علمی کاربری، آزاد و پیام نور، امکان تحصیل بدون کنکور در بعضی از شهرها و واحدها امکان پذیر شده است.

آیا می توان بدون شرکت در کنکور در رشته برق دانشگاه سراسری تحصیل کرد؟

خیر، به دلیل تقاضای بالا برای این رشته، امکان تحصیل در رشته برق دانشگاه سراسری بدون شرکت در کنکور و کسب رتبه مورد نیاز امکان پذیر نیست.

در صورتی که نیاز به کسب اطلاعات بیشتری در خصوص رشته مورد علاقه خود دارید و یا برای انتخاب رشته خود به مشاوره نیاز دارید٬ می توانید هم اکنون مشاوران مجرب ما تماس بگیرید .

لطفا برای استفاده از مقالات سایت به تاریخ انتشار آن دقت فرمایید در صورت هر گونه مغایرت با ما تماس بگیرید

رشته برق – معرفی رشته های دانشگاهی

شما می توانید با مطالعه مقالات ما در این زمینه پاسخ سئوال خود را بیابید و در صورت نیاز با تلفن ثابت و بدون پیش شماره از سراسر ایران با شماره ۹۰۹۹۰۷۱۹۸۵ تماس بگیرید.