مقطع دبیرستان، یکی از حیاتی‌ترین دوره‌های تحصیلی دانش‌آموزان است که تاثیری چشم‌گیر بر آینده و سرنوشت آن‌ها خواهد گذاشت. دانش‌آموزان پس‌از اتمام این دوره، باید برای آزمون کنکور سراسری و قبولی در دانشگاه آماده شوند؛ از این‌رو اضطراب و نگرانی در این دوره، امری شایع است.
توصیه می‌شود در صورت وجود اضطراب بیش‌از اندازه، موضوع را جدی بگیرید و دلیل افت تحصیلی در دبیرستان را بررسی کنید؛ سپس راهکارهای لازم را برای جلوگیری از افزایش اضطراب و نگرانی و همین‌طور افت تحصیلی دانش‌آموزان انجام دهید. اکنون اگر می‌خواهید با علل و عوامل افت تحصیلی دانش‌آموزان در مقطع دبیرستان آشنا شوید در ادامه با ما همراه باشید.
افت تحصیلی چیست؟
افت تحصیلی در واقع همان کاهش عملکرد و عدم موفقیت در کسب نمره قبولی در مقایسه با مقاطع تحصیلی پیشین است. این اتفاق معمولا در دانش‌آموزان دبیرستانی و محدوده سنی 17 تا 18 سال، بیشتر اتفاق می‌افتد؛ چرا که دانش‌آموزان این مقطع تحصیلی در تلاش و رقابت با گروه هم‌سالان برای دستیابی به بهترین رتبه و رشته دانشگاهی خواهند بود.
به اعتقاد عموم جامعه، موفقیت دانش‌آموزان در دستیابی به شغل بهتر، در گرو قبولی و موفقیت در دوره تحصیلی دبیرستان است؛ از این‌رو اضطراب و نگرانی برای موفقیت، باعث ایجاد فشار و در نتیجه افت تحصیلی در دانش‌آموزان خواهد شد.
شاید خانواده‌ها و معلمان تصور کنند که به‌دلیل هیجانات و رفتارهای نابالغانه در این گروه سنی، عدم مطالعه کافی دلیل افت تحصیلی در دبیرستان باشد؛ اما باید بدانید عوامل بسیاری مانند مشکلات فردی، خانوادگی و آموزشی وجود دارد که این اتفاق را رقم می‌زند.
عوامل فردی موثر افت تحصیلی در دبیرستان
بر اساس تحقیقات انجام شده، عوامل اجتماعی و خانوادگی، از مهم‌ترین دلایل افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی بوده‌اند و در درجه بعدی، عوامل آموزشی و فردی نقش داشته‌اند؛ اما با گسترده‌شدن جوامع بشری، این عوامل نیز افزایش پیدا کرده‌اند.
بنابراین علاوه‌بر تب‌وتاب کنکور و کسب رتبه برتر، عوامل متعدد بسیاری در افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی دخیل است که بد نیست با آن‌ها آشنا شوید و شرایط لازم را برای آزمونی موفق فراهم کنید.
در ادامه به عوامل موثر فردی در افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌پردازیم:
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت و دریافت بسته های مشاوره لطفا کلیک کنید.
تماس از تلفن همراه
عدم اعتمادبه‌نفس
عدم اعتمادبه‌نفس به‌عنوان یکی از دلایل افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی شناخته می‌شود که ریشه در عوامل فردی آن‌ها دارد. این حالت زمانی اتفاق می‌افتد که دانش‌آموز نقاط قوت خود را باور نداشته باشد و خود را به‌عنوان موجودی ضعیف و شکست‌خورده تصور کند؛ علاوه‌بر این برای بهبود حال روحی خود قدمی برنمی‌دارد.
در ادامه این روند، دانش‌آموز با کسب نمرات پایین، شکست‌های مکرر را تجربه می‌کند و دچار افت تحصیلی می‌شود.
نداشتن مهارت کافی در مطالعه دروس
ورود دانش‌آموزان به مقطع دبیرستان، با حجم بالایی از دروس مختلف عمومی و تخصصی آغاز می‌شود. عدم آشنایی دانش‌آموزان با دروس تخصصی و جدید، ممکن است احساس ترس و استرس را در آن‌ها ایجاد کند و به افت تحصیلی منجر شود.
دانش‌آموزان دبیرستانی باید پیش‌از آغاز سال تحصیلی، باید با دروس خود آشنایی پیدا کنند؛ همین‌طور مهارت‌های لازم در مطالعه دروس را فرا گیرند. در افت تحصیلی برخی از دانش‌آموزان نیز ممکن است بهره هوشی پایین، دخیل باشد؛ حجم بالای دروس، به هوش و استعداد بالاتری نیاز دارد و این موضوع برای برخی از دانش‌آموزان مشکل‌ساز خواهد شد و آن‌ها را به افت تحصیلی نزدیک‌تر می‌کند. در نظر داشته باشید پشتکار و استمرار در مطالعه دروس، می‌تواند ضریب هوشی دانش‌آموزان دبیرستانی را جبران کند و آن‌ها را از افت تحصیلی نجات دهد.
عدم انگیزه و علاقه
ترس از شکست، هدف‌گذاری اشتباه، تنهایی، تنبلی و تعلل، افسردگی و مشکلات روحی عواملی هستند که انگیزه و علاقه به ادامه تحصیل را در دانش‌آموزان از بین می‌برد و افت تحصیلی را رقم می‌زند.
گاهی حضور یک شخص با مدارک تحصیلی عالی و عدم اشتغال به کار، می‌تواند انگیزه دانش‌آموزان دبیرستانی را برای قبولی در دانشگاه، پایین بیاورد. در برخی موارد نیز، نداشتن هدف مشخص، موجب سردرگمی و افت تحصیلی دانش‌آموزان می‌شود.
عدم سلامت جسمانی و روانی
دانش‌آموزانی که از مشکلات جسمانی و روانی رنج می‌برند، به افت تحصیلی نزدیک‌تر خواهند بود. دانش‌آموزانی که مشکلات کم‌شنوایی یا کم‌توانی ذهنی را دارند قادر به درک مفاهیم درسی نیستند؛ از این‌رو با افت تحصیلی و شکست در دستیابی به اهدافشان مواجه می‌شوند.
همچنین وجود مشکلات روانی و افسردگی، انگیزه و تمرکز را از دانش‌آموزان می‌گیرد؛ این دانش‌آموزان انرژی لازم را برای ادامه تحصیل و تلاش جهت رسیدن به رشته دانشگاهی مورد نظر، نخواهند داشت.
فضای مجازی و افت تحصیلی
با پیشرفت تکنولوژی، وسایل هوشمند به‌وفور در زندگی‌های امروزی یافت می‌شود، گرچه استفاده بهینه از این ابزار نیز می‌تواند در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان موثر باشد؛ اما زیاده‌روی در آن‌ها مشکلات جدی را به‌بار می‌آورد.
استفاده بیش‌ازحد از موبایل، کنسول‌های بازی و دیگر وسایل هوشمند، می‌تواند ضربه‌ای مهلک برای تحصیل دانش‌آموزان دبیرستانی باشد؛ چرا که این دوره، از حساسیت و اهمیت بالایی برخوردار است و هرگونه سهل‌انگاری می‌تواند به افت تحصیلی و شکست منجر شود.
استفاده بیش‌ازحد از فضای مجازی، با اتلاف وقت مساوی است؛ چرا که پست‌ها و ویدیوهای جذاب آن، مانع از فهمیدن گذر زمان و فرصت ازدست‌رفته خواهد شد.
عدم استقلال فردی
وابستگی بیش‌ازحد دانش‌آموزان به والدین در انجام تکالیف و فعالیت‌های روزانه که در خانواده‌های امروزی باب شده است، بزرگ‌ترین لطمه را به دانش‌آموزان وارد می‌کند. این گروه از دانش‌آموزان از دوره دبستان و به‌همین منوال در دوره متوسطه نیز با تکیه بر والدین، به انجام فعالیت‌های درسی خود پرداخته‌اند؛ از این‌رو در دوران دبیرستان و حجم بالای دروس، با مشکل مواجه می‌شوند و در نهایت افت تحصیلی را تجربه می‌کنند.
انتظارات فردی بالا از خود
انتظارات غیر واقعی و نامعقول دانش‌آموزان از خود، ناکامی و شکست را در آن‌ها ایجاد می‌کند. دانش‌آموزان در این مقطع و نزدیکی به آزمون کنکور، در تلاش برای کسب رتبه برتر و ورود به دانشگاه، در یک رقابت بزرگ قرار می‌گیرند.
آن‌ها برای رسیدن به اهداف و رویای شغلی خود، انتظارات بالایی از خود دارند، کسب رتبه پایین یا مردودشدن آن‌ها در این آزمون، می‌تواند اضطراب و افسردگی و در نتیجه افت تحصیلی را در آن‌ها رقم بزند.
عوامل خانوادگی و اجتماعی موثر در افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی
واضح است که تنها عوامل فردی دانش‌آموزان، دلیل افت تحصیلی در دبیرستان نخواهد بود؛ در این زمینه عوامل مختلفی مانند تنش‌های خانوادگی و مشکلات اجتماعی نیز دخیل هستند. این عوامل را می‌توان بررسی کرد و برای بهبود روند دانش‌آموزان، راهکاری ارائه داد؛
به‌همین منظور برای آشنایی و کشف راه‌حل‌ها، این موارد را در ادامه بررسی خواهیم کرد:
بیماری جسمی و روحی والدین
دانش‌آموزان دبیرستانی برای کسب موفقیت و کسب مدارج تحصیلی عالی، به حمایت خانواده‌ای سالم و سرزنده نیاز دارند. والدینی که با بیماری‌های جسمی و روحی دست‌وپنجه نرم می‌کنند، زمانی برای رسیدگی و حمایت از فرزندان خود نخواهند داشت.
گاهی علاوه‌بر عدم حمایت خانواده، بار زندگی نیز به دوش فرزندانی می‌افتد که رویاهای بسیاری در سر دارند و راهی جز ترک تحصیل، پیش پایشان نخواهد بود. بنابراین بیماری جسمی و روانی والدین نیز، نقشی اساسی در افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی دارد.
وضعیت اقتصادی خانواده
تامین نیازها و ایجاد امکانات لازم برای تحصیل فرزندان، نیاز به هزینه دارد؛ از این‌رو خانواده‌هایی که وضعیت اقتصادی ضعیفی را تجربه می‌کنند، توان حمایت مالی از فرزندان خود را نخواهند داشت.
با این اوصاف ممکن است وضعیت بد اقتصادی خانواده، بازار کار را جایگزین دستیابی به اهداف و قبولی در دانشگاه برای دانش‌آموزان دبیرستانی کند؛ به این ترتیب دانش‌آموزان علاوه‌بر افت تحصیلی با ترک تحصیل نیز، مواجه خواهند شد.
علاوه‌بر وضعیت اقتصادی نامناسب، اختلافات و تنش‌های خانوادگی، طلاق والدین، زندگی با ناپدری یا نامادری و … نیز، می‌توانند افت تحصیلی را برای دانش‌آموزان دبیرستانی رقم بزنند.
نوع نگرش خانواده
خانواده به‌طور مستقیم و غیر مستقیم در شکل‌گیری نظرات و عقاید فرزندان خود، نقش خواهند داشت، آن‌ها برای فرزندان مانند یک الگو عمل می‌کنند. بسیاری از خانواده‌ها، تمایل بالایی به پیشرفت تحصیلی فرزندان خود دارند؛ به‌همین منظور شرایط و امکانات لازم را برای آن‌ها فراهم می‌سازند و حمایت خود را از آن‌ها به‌خوبی نشان می‌دهند.
میزان اهمیت خانواده به تحصیل فرزندان، در روند پیشرفت تحصیلی آن‌ها، نقشی موثر ایفا می‌کند؛ هرگونه بی‌توجهی و بی‌اهمیتی والدین به تحصیل، شرایط افت تحصیلی را در فرزندان فراهم خواهد کرد.
بی‌توجهی به مشکلات تحصیلی فرزندان و عدم پیگیری و بررسی عوامل آن، افت تحصیلی را در دانش‌آموزان تشدید و در نهایت ترک تحصیل را رقم می‌زند. توصیه می‌شود والدین در ازای نقاط قوت فرزندان تعریف و تمجید را به‌کار گیرند و در برابر نقاط ضعف آن‌ها، صبوری به‌خرج دهند تا نتیجه مطلوب حاصل شود.
نظام آموزشی ضعیف
نظام آموزشی ضعیف نیز می‌تواند دلیل افت تحصیلی در دبیرستان باشد؛ وجود معلمانی با شیوه سخت‌گیرانه و روابط عمومی پایین، می‌تواند دانش‌آموزان را به لبه پرتگاه ببرد. همچنین رفتارهای نامناسب و خشونت‌آمیز کادر آموزشی نیز در این امر، بی‌تاثیر نخواهد بود؛ چرا که استرسی دائمی را به آن‌ها تزریق خواهند کرد و آن‌ها را به فرار از مدرسه سوق می‌دهند.
به‌طور کلی نظام آموزشی می‌تواند تعیین‌کننده افت یا پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی باشد.
تنش‌های اجتماعی
با گسترش اعتیاد به‌ویژه در بین نوجوانان، تحصیل دانش‌آموزان با مشکل و افت شدید مواجه خواهد شد. دوستان ناباب در بین گروه‌های دوستی، می‌توانند آینده و روند تحصیلی دانش‌آموزان را به خطر بیندازد؛ با این اوصاف دانش‌آموزان پرورش‌یافته با سبک فرزندپروری سهل‌گیرانه، بیشتر از سایرین در معرض اعتیاد خواهند بود.
راهکارهای جبران افت تحصیلی در دانش‌آموزان دبیرستانی
اکنون که با عوامل متعدد در افت تحصیلی دانش‌آموزان آشنا شدید، باید راهکارهایی برای جبران افت تحصیلی به‌وجودآمده، پیدا کنید و دانش‌آموزان را برای موفقیت‌های پیش رو آماده سازید.
به‌همین منظور به راهکارهای موجود، جهت جبران افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی می‌پردازیم:
مطالعه و برنامه‌ریزی
برای علاقمندشدن مجدد دانش‌آموزان به تحصیل، باید برنامه‌ریزی دقیقی برای مطالعه انجام دهید. مطالعه مداوم و خستگی ناشی از آن، نه‌تنها تاثیری در جبران افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی ندارد؛ بلکه باعث دل‌زدگی آن‌ها نیز می‌شود.
در برنامه‌ریزی خود، زمان استراحت کافی را بگنجانید و از شیوه‌های مطالعه مرحله کمک بگیرید. این شیوه به‌ازای 75 دقیقه مطالعه و 30 دقیقه استراحت را در مرحله اول برای شما در نظر می‌گیرد. در مراحل بعدی 90 دقیقه مطالعه، 15 دقیقه استراحت را خواهید داشت؛ البته این برنامه‌ریزی باید بر اساس توانایی ذهنی شما انجام شود.
تمرکز کافی
برای جبران افت تحصیلی، نیاز به اختصاص زمان‌های طولانی برای مطالعه دروس نخواهید داشت؛ بلکه این تمرکز بالای شماست که افت تحصیلیتان را جبران می‌کند. برای افزایش تمرکز باید به عوامل حواس‌پرتی مانند تلویزیون، موبایل، کنسول بازی و … دسترسی نداشته باشید.
همچنین انجام بازی‌ها و تمرینات تقویت ذهنی را فراموش نکنید، آن‌ها می‌توانند قدرت تمرکز شما را افزایش دهند و در تقویت آن موثر باشند.
ایجاد یک هدف مشخص
نداشتن هدف مشخص می‌تواند دلیل افت تحصیلی در دبیرستان باشد؛ بنابراین با ایجاد یک هدف مشخص، مسیر برای شما جذاب و دست‌یافتنی خواهد شد. جهت ایجاد انگیزه و انرژی مداوم برای دستیابی به هدفتان، مسیر را با قرار دادن اهداف کوچک‌تر، کوتاه و لذت‌بخش کنید. هر بار که به هدفتان نزدیک‌تر می‌شوید، علاوه‌بر افزایش انرژی، انگیزه‌ای باورنکردنی پیدا خواهید کرد.
وسایل کمک‌آموزشی
برای کسب موفقیت و بهبود روند پیشرفتتان، به تدریس و آموزش در مدرسه اکتفا نکنید. استفاده از منابع کمک‌آموزشی، علاوه‌بر یادگیری بهتر، تنوع در نحوه آموزش را برای شما فراهم می‌سازد و به یادگیری بهتر کمک خواهد کرد.
همچنین می‌توانید وقت‌های آزاد خود را با شرکت در کلاس‌های مورد علاقه خود، مانند یک رشته ورزشی یا آموزش نقاشی پر کنید؛ به این ترتیب علاوه‌بر تقویت استعدادها و توانایی‌هایتان، کسالت و خستگی ناشی‌از مطالعه کتب‌های درسی را از بین می‌برید.
تعریف و تمجید
تعریف‌ها، تمجیدها و تشویق‌ها برای دانش‌آموزان مانند معجزه عمل می‌کند؛ دیدن توانایی‌ها و موفقیت‌های آن‌ها، به‌منزله پذیرش و تاییدشان خواهد بود. دقت داشته باشید زیاده‌روی در تشویق نیز می‌تواند مضر باشد و به بالارفتن سطح توقع آن‌ها از خود منجر می‌شود و ممکن است نتیجه‌ای عکس داشته باشد.
هدف از تشویق دانش‌آموزان دبیرستانی، بازگشت اعتمادبه‌نفس و جبران افت تحصیلی آن‌ها خواهد بود تا بتوانند بر مشکلات خود غلبه کنند و برای ادامه تحصیل، مصمم باشند.
تقویت اعتمادبه‌نفس
اعتمادبه‌نفس به‌معنی باور داشتن توانایی‌های خود است و این باور می‌تواند نقشی کلیدی در پیشرفت تحصیلی دانش‌آموزان داشته باشد. بنابراین تقویت اعتمادبه‌نفس در دانش‌آموزانی که دچار افت تحصیلی شده‌اند و باور خود را در مورد توانایی‌هایشان از دست داده‌اند، بی‌نهایت موثر و کمک‌کننده خواهد بود.
گاهی لازم است از یک مشاور متخصص کمک بگیرید و با روش‌های اصولی، به این روند سرعت ببخشید؛ علاوه‌بر این شرکت در کلاس‌های غیر درسی و مورد علاقه دانش‌آموزان نیز، می‌تواند اعتمادبه‌نفس را به آن‌ها برگرداند.
مشاوره تحصیلی
اکنون می‌دانید که هر کدام از علل افت تحصیلی دانش‌آموزان مقطع دبیرستان، ریشه در عوامل فردی، خانوادگی، آموزشی یا اجتماعی دارد. بنابراین خوب است که برای حل این مشکلات، از یک مشاور تحصیلی ماهر و متخصص کمک بگیرید؛ مشاوران با علم و آگاهی بیشتر می‌توانند مشکلات شما را ریشه‌یابی کنند و فرصتی دوباره برای اتمام دوره تحصیلیتان، فراهم سازند. مشاوران تحصیلی، مشکلات احتمالی شما را شناسایی و برای حل آن‌ها، راهکار ارائه می‌دهند؛ همچنین در صورت لزوم، والدین و مسئولین مدرسه را در جریان امور قرار خواهند داد تا با کمک آن‌ها بتوانید تحصیلات خود را به بهترین شکل، به‌پایان برسانید.
با آویژه به جبران افت تحصیلیتان بپردازید
دانش‌آموزان در مقطع دبیرستان، به‌دلیل نزدیکی به آزمون کنکور سراسری، فشار روحی، استرس و اضطراب بسیاری را تحمل می‌کنند. این اضطراب و فشار روانی را می‌توانید با حمایت خانواده مدیریت کنید و احتمال بروز اتفاقات ناخوشایند را از بین ببرید.
واضح است که همیشه اوضاع بر وفق مراد نخواهد بود و عوامل متعددی در زندگی باعث تشدید این اضطراب و نگرانی می‌شود و در نهایت افت تحصیلی را رقم می‌زنند. شاید اگر مشاوری ماهر و متخصص را در کنارتان داشته باشید بتوانید افت تحصیلی خود را جبران کنید و ادامه راه را با قدم‌های محکم‌تر ادامه دهید.
مرکز معتبر آویژه، با ارائه مشاوره حرفه‌ای و تخصصی خود در حوزه تحصیل، همراه همیشگی شما در شکست‌ها و پیروزی‌هایتان خواهد بود.
لطفا برای استفاده از مقالات سایت به تاریخ انتشار آن دقت فرمایید در صورت هر گونه مغایرت با ما تماس بگیرید
عوامل موثر در افت تحصیلی دانش‌آموزان دبیرستانی
شما می توانید با مطالعه مقالات ما در این زمینه پاسخ سئوال خود را بیابید و در صورت نیاز با تلفن ثابت و بدون پیش شماره از سراسر ایران با شماره ۹۰۹۹۰۷۱۹۸۵ تماس بگیرید.
