با تصوراتی که عموم مردم در سر دارند، افت تحصیلی تیزهوشان، برای بسیاری از والدین و مربیان تعجب‌آور است. بااین‌حال، شواهد قابل توجهی وجود دارد که نشان می‌دهد این کودکان با چالش‌های منحصربه‌فرد و گاهی دلهره‌آور، روبه‌رو هستند.
از آن‌جایی که تیزهوشی شکلی از رشد ناهم‌زمان جسمی و فکری است، اغلب در تلاش هستند تا توانایی‌های فکری پیشرفته خود را با مهارت‌های حرکتی و اجتماعی متناسب با سن خود تطبیق دهند، در نتیجه ناامید می‌شوند و با شکست و ناکامی روبه‌رو خواهند شد.
ناهماهنگی‌ها و احساسات شدید عاطفی دانش‌آموزان تیزهوش، مشکلات بسیاری را در روند تحصیلی آن‌ها رقم می‌زند که گاها منجر به ترک تحصیل آن‌ها نیز خواهد شد. شاید به‌دلیل تصورات اشتباه موجود در سطح جامعه، اطلاعات زیادی در این مورد، وجود نداشته باشد؛ از این‌رو برای پرده‌برداری از این راز بزرگ، به عوامل موثر در افت تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش و راهکارهای مقابله با آن می‌پردازیم.
عوامل موثر در افت تحصیلی تیزهوشان
دانش‌آموزان تیزهوش، حساس‌ترین گروه در بین همسالان خود خواهند بود که با تجربه احساسات متفاوت، شرایط ویژه و پیچیده‌ای را از سر می‌گذرانند. ممکن است افت تحصیلی در این دانش‌آموزان همیشگی و پایدار نباشد؛ اما تحقیقات نشان می‌دهد که ترک تحصیل نیز در این گروه مشاهده شده است.
افت تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش، می‌تواند باعث اخراج آن‌ها از مدرسه شود و احساس ناامیدی و ناکامی را به آن‌ها القا کند، بنابراین برای جلوگیری از این موضوع، بهتر است با علل و عوامل ایجاد افت تحصیلی در دانش‌آموزان تیزهوش آشنا شوید.
آگاهی و آشنایی با این عوامل می‌تواند به جلوگیری از افت تحصیلی و هدر رفتن هوش و استعداد دانش‌آموزان تیزهوش کمک کند.
در صورت عدم دسترسی به تلفن ثابت و دریافت بسته های مشاوره لطفا کلیک کنید.
تماس از تلفن همراه
عدم اعتمادبه‌نفس
نه‌تنها کودکان با استعداد باید با برچسب متفاوت‌بودن زندگی کنند، بلکه حساسیت آن‌ها در این مورد نیز می‌تواند آن‌ها را آسیب‌پذیر نشان دهد. ترکیب این دو عامل، احتمال قلدری یا طرد شدن توسط همسالان را افزایش خواهد داد که به‌شدت در تخریب عزت نفس کودکان و در نتیجه افت تحصیلی تاثیرگذار خواهد بود.
علاوه‌بر این، با افزایش سطح توانایی فکری تیزهوشان، مشکلات عزت‌نفس آن‌ها نیز افزایش پیدا خواهد و این به دلیل رشد عدم تناسب رشد و سن آن‌ها خواهد بود.
خودگویی منفی، تغییرات خلقی مکرر، بیزاری از درس و مدرسه و … برخی از نشانه‌هایی عدم عزت نفس در فرزندان شما خواهد بود. از آن‌جایی که بسیاری از کودکان بااستعداد به‌طور طبیعی خلق‌وخوی شدیدی دارند و به‌صورت مداوم از خود انتقاد می‌کنند، تشخیص این علائم ممکن است دشوار باشد.
صحبت با یک متخصص، مانند معلم فرزندتان، یک مشاور یا یک درمان‌گر، می‌تواند برای فرزند شما کمک‌کننده باشد.
کمال‌گرایی
بسیاری از کودکان تیزهوش، میل ذاتی برای دستیابی‌به اهداف دارند و این در حد اعتدال، می‌تواند یکی از بزرگ‌ترین نقاط قوت آن‌ها باشد؛ اما گاهی این خصیصه ممکن است مخرب و منجر به افت تحصیلی در تیزهوشان شود. دانش‌آموزان تیزهوش برای اثبات خود، ممکن است بیش‌ازحد رقابتی شوند یا برای دستیابی به نمرات عالی، به‌شدت تلاش کنند.
از آن‌جایی که دانش‌آموزان تیزهوش، مستعد زیر سوال بردن خود هستند، هر زمان که مهارت جدیدی را بلافاصله کسب نکنند، از ادامه آن سر باز می‌زنند و آن را متوقف می‌کنند. به این صورت کمال‌گرایی با افزایش خطر فرسودگی، اضطراب، افسردگی و افت تحصیلی همراه است.
کسالت و بی‌حوصلگی
بی‌حوصلگی در مدرسه اغلب منجر به کم‌کاری دانش‌آموزان تیزهوش، به‌ویژه در دوران نوجوانی خواهد شد. نوجوانان تیزهوش اغلب به‌دلیل هیجانات بالا، از وقت‌گذرانی در مدرسه دچار کسالت و بی‌حوصلگی می‌شوند؛ آن‌ها زمان خود را به دنبال‌کردن علایق شخصی خود اختصاص می‌دهند و از زمان مفید مدرسه، استفاده‌ای نخواهند کرد.
این موضوع می‌تواند تاثیری مستقیم در ضعف عملکرد و افت تحصیلی تیزهوشان داشته باشد.
افزایش مشارکت تحصیلی در نوجوانان تیزهوش چالش‌برانگیز است و رویکردی که انتخاب می‌کنید باید متناسب با سبک یادگیری و سطح بلوغ عاطفی فرزندتان باشد. برخی شواهد نشان می‌دهد که یادگیری سریع می‌تواند به‌طور قابل توجهی خستگی را کاهش دهد؛ بااین‌حال، رشد سریع تحصیلی کودک شما، او را در محیطی با کودکان بزرگ‌تر قرار می‌دهد.
این موضوع اهمیت دارد که قبل از رفتن به این مسیر، اطمینان حاصل کنید که مهارت‌های اجتماعی کودک شما به‌اندازه کافی توسعه یافته است؛ در غیر این‌صورت، کودک شما می‌تواند در برابر قلدری و فشار همسالان آسیب‌پذیر باشد.
انتظارات غیر واقعی
اغلب، دانش‌آموزان تیزهوش، مدام در حال انتقاد از خود هستند و تصور می‌کنند که باید بی‌نقص و کامل باشند. بسیاری از دانش‌آموزان در تست‌زدن با مشکل مواجه می‌شوند، زیرا هنگام شرکت در امتحان انتظارات زیادی از خود دارند.
دریافت نمره B یا C در مدرسه می‌تواند گاهی برای آن‌ها یک شکست بزرگ باشد و در نتیجه از توانایی‌های خود ناامید شوند و اضطراب و افسردگی را تجربه کنند. انتظارات غیر واقعی و شکست‌های پی‌درپی، نتیجه‌ای جز ضعف عملکرد و افت تحصیلی نخواهد داشت؛ بنابراین برای کنترل و مدیریت این وضعیت، بهتر است از مشاوران و متخصصین این امر کمک بگیرید.
نگرانی‌های دوست‌یابی
داشتن مشکل در ایجاد روابط دوستانه یا حفظ دوستان خود، یکی از چالش برانگیزترین جنبه‌های تیزهوش‌بودن است. حتی اگر از نظر اجتماعی شایسته و سازگار به‌نظر می‌رسند؛ اما به‌دلیل مشکلاتی که با هم‌کلاسی‌ها و گروه‌های همسالان خود دارند، احساس تنهایی یا غمگینی را تجربه می‌کنند.
احساس متفاوت‌بودن در دانش‌آموزان تیزهوش، صمیمیت و نزدیکی با دوستانشان را از بین می‌برد و روابط آن‌ها را محدود می‌کند. این موضوع نیز می‌تواند دانش‌آموزان تیزهوش را از محیط مدرسه دلسرد کند و در روند تحصیلی با افت تحصیلی مواجه شوند.
تحریک‌پذیری
بر اساس تحقیقات، دانش‌آموزان با استعداد، حساسیت و پردازش هیجانی پیشرفته‌تری از خود نشان می‌دهند. این مهارت‌ها غالباً بر اساس “تئوری تحریک‌پذیری بیش‌ازحد” دابروفسکی توصیف می‌شوند، که بر افزایش و شدت حس دانش‌آموزان تیزهوش در حوزه‌های انرژی و حرکت اضافی، حسی، عاطفی، فکری و تخیلی تأکید می‌کند.
با توجه به این ویژگی‌های متمایز، ممکن است واکنش‌های منفی نسبت به محرک‌های طاقت‌فرسا تجربه کنند که در ابتدا به‌عنوان رفتار مشکل‌ساز ظاهر شوند. بسیاری از دانش‌آموزان باهوش انرژی بسیاری دارند؛ بااین‌حال، آن‌ها در معرض خطر فرسودگی و عدم انگیزه و علاقه به ادامه تحصیل قرار می‌گیرند.
عدم داشتن اهداف واقعی
بهره هوشی بالا و توانایی‌های خارق‌العاده دانش‌آموزان تیزهوش، اهداف بزرگ و دست‌نیافتنی را در ذهن آن‌ها پرورش می‌دهد. آن‌ها تصور می‌کنند که باید همیشه بهترین و برترین باشند و به شکست اعتقادی ندارند؛ اما این تنها تصورات ذهنی آن‌هاست که گاهی خلاف آن اتفاق می‌افتد.
اهداف غیر واقعی دانش‌آموزان تیزهوش و عدم دستیابی به آن، می‌تواند ناکامی و شکست را برای آن‌ها به‌همراه داشته باشد.
عوامل خانوادگی موثر در افت تحصیلی تیزهوشان
خانواده نقش اساسی و پررنگی در موفقیت یا شکست دانش‌آموزان دارد؛ اما والدینی که دارای فرزندانی تیزهوش هستند، باید به این موضوع رسیدگی بیشتری داشته باشند. دانش‌آموزانی که از هیجانات فردی و اجتماعی متفاوتی در مقایسه با همسالان خود، بهره‌مند هستند، در معرض آسیب بیشتری خواهند بود؛ چرا که این تفاوت و تمایز ممکن است به طردشدن و عدم پذیرش آن‌ها در جامعه و گروه‌های همسالان آن‌ها منجر شود.
بنابراین پیش‌از اقدامی والدین موظف به حمایت و ایجاد فضایی امن برای آن‌ها خواهند بود. تنش‌ها و اختلافات خانوادگی، طلاق و … می‌تواند این دانش‌آموزان را به افت تحصیلی و حتی ترک تحصیل برساند.
روش و سبک پرورش فرزندان نیز در این روند، بی‌تاثیر نخواهد بود؛ والدینی که برای تربیت فرزندان تیزهوش خود سبک سهل‌گیرانه را در پیش می‌گیرند و آن‌ها را به حال خود رها می‌کنند، ضربه‌ای مهلک به روند تحصیلی آن‌ها وارد خواهند کرد.
همچنین والدین با سبک فرزند پروری مستبد، با تربیت خشونت‌آمیز خود نیز، می‌توانند ناکامی و ناامیدی را به فرزندان خود تزریق کنند و آن‌ها را در پرتگاه افت تحصیلی تنها بگذارند. عدم سلامت جسمانی و روانی والدین نیز می‌تواند به روند افت تحصیلی فرزندان سرعت بخشد؛ چرا که وجود مشکلات جسمانی و روانی این والدین و صرف زمان برای بهبود و روند درمان، مانع از حمایت و رسیدگی آن‌ها به فرزندان می‌شود.
عوامل اجتماعی و آموزش موثر در افت تحصیلی دانش‌آموزان تیزهوش
بدون شک نظام آموزشی ضعیف و سخت‌گیرانه، فضایی طاقت‌فرسا را برای دانش‌آموزان تیزهوش ایجاد می‌کند. تحصیل در این مدارس می‌تواند موجب دل‌سردی و کاهش انگیزه این دسته از دانش‌آموزان پرجنب‌وجوش و پرانرژی خواهد شد.
بنابراین مدارس تیزهوشان باید علاوه‌بر آموزش موثر کتب درسی، محیطی جذاب را برای تحصیل دانش‌آموزان فراهم سازند. گاهی رفتارهای ناخوشایند و خشونت‌آمیز کادر آموزشی نیز می‌تواند یک دانش‌آموز موفق را سرخورده کند، انگیزه ادامه به تحصیل را از او بگیرد و در نهایت باعث افت تحصیلی آن شود.
علاوه‌بر نظام آموزشی، عوامل اجتماعی متعددی نیز وجود دارد که استعداد و هوش دانش‌آموزان تیزهوش را نابود می‌کنند. رواج اعتیاد در بین نوجوانان، دانش‌آموزان را با مشکلات افت تحصیل و ترک تحصیل مواجه خواهد کرد؛ دوستان ناباب و گروه‌های همسالان، می‌توانند تهدیدی جدی برای دانش‌آموزان بااستعداد و موفق باشند.
راهکارهای موثر در بهبود روند تحصیلی تیزهوشان
اکنون که با این واقعیت روبه‌رو شده‌اید و از آسیب‌پذیری دانش‌آموزان تیزهوش آگاهی پیدا کرده‌اید، خوب است با راهکارهای مقابله با آن نیز آشنا شوید. بررسی علل و عوامل به‌وجودآورنده افت تحصیلی تیزهوشان و ارائه راهکارهایی برای بهبود وضعیت آن‌ها، نیازمند مهارت‌هایی در این مورد است.
والدین باید این مهارت‌ها را کسب کنند و به‌عنوان یک حامی، برای بهبود وضعیت تحصیلی فرزندان خود، قدم بردارند.
پذیرش و انعطاف‌پذیری
با یادآوری این‌که استعدادداشتن به‌معنای خوب‌بودن در همه چیز نیست؛ به فرزندتان کمک کنید انتظارات واقع‌بینانه‌ای از خود داشته باشد. دانش‌آموزان تیزهوش نیز مانند دیگر دانش‌آموزان، نقاط قوت و ضعف متعددی دارند و ممکن است با مشکلات مختلفی دست‌وپنجه نرم کنند.
آن‌ها باید بپذیرند که همیشه مجبور به کسب نمره A نخواهند بود؛ این پذیرش و انعطاف‌پذیری به آن‌ها کمک می‌کند تا روند تحصیل خود را بهبود بخشند.
مدیریت زمان
به دانش‌آموزان تیزهوش مهارت مدیریت زمان را آموزش دهید، آن‌ها ممکن است در انجام فعالیت‌های کلاسی با مشکلات کمی، مواجه شوند. این می‌تواند یک مزیت بزرگ برای آن‌ها باشد؛ اما ممکن است اثرات مخربی نیز در پی داشته باشد.
این دانش‌آموزان در سازماندهی و مدیریت زمان خود با مشکل روبه‌رو می‌شوند؛ ممکن است گاهی بار کاری را به‌دوش بکشند که برای آن‌ها سنگین و دشوار باشد. دانش‌آموزان تیزهوش نیز برای بهبود افت تحصیلی خود، می‌توانند از مشاوران تحصیلی کمک بگیرند و روش‌های مطالعه صحیح را آموزش ببینند.
استراحت و تفریح
چالش‌های تحصیلی اغلب برای دانش‌آموزان تیزهوش، سرگرم‌کننده است؛ اما فشار مداوم و نداشتن زمانی برای استراحت می‌تواند این سرگرمی را از بین ببرد. حجم سنگین یک برنامه فشرده، استرس و فشار بسیاری را بر ذهن دانش‌آموزان وارد می‌کند؛ این استرس و فشار منجر به آسیب و فرسودگی و افت تحصیلی در آن‌ها می‌شود.
برای جلوگیری از این موضوع، زمانی را برای استراحت و تفریح فرزندانتان در نظر بگیرید، آن‌ها را به آرامش تشویق کنید، عادات سالمی مانند زمان خواب مناسب و تغذیه سالم را در آن‌ها پرورش دهید، آن‌ها را به تعامل با دوستان و هم‌سالانشان تشویق کنید تا فرصتی برای بهبود روند تحصیلی آن‌ها ایجاد شود.
افزایش و تقویت اعتمادبه‌نفس
برای جلوگیری از عزت نفس پایین، از فرزند خود حمایت کنید تا با همسالان خود ارتباط برقرار کند و برای انجام بازی‌های مختلف، با هم وقت بگذرانند. بازی طیف گسترده‌ای از مهارت‌های اجتماعی و عاطفی را ایجاد خواهد کرد تا کودکان تیزهوش بتوانند توانایی‌های بین فردی خود را با ظرفیت شناختی خود، هماهنگ کنند.
به این ترتیب، بازی با همسالان فرصتی عالی برای درخشش تخیل پرجنب‌وجوش کودک با استعداد شما خواهد بود. فرزندان خود را به نام‌نویسی در رشته‌های ورزشی مورد علاقه خود، تشویق کنید تا به تقویت مهارت‌های کار گروهی خود ادامه دهد. کسب مهارت در رشته‌های غیر درسی، اعتمادبه‌نفس را در دانش‌آموزان تیزهوش ایجاد می‌کند و در نتیجه تاثیر ناکامی‌های تحصیلی را خنثی خواهد کرد.
مدیریت احساسات عاطفی
برای کمک به فرزندتان در مدیریت حساسیت‌های عاطفی خود، به او بیاموزید که چگونه از سنین پایین مرزهای سالمی را برای خود تعیین کند. به او آموزش دهید که مراقبت از خود را در اولویت قرار دهد و مسئولیتی در برابر احساسات دیگران نخواهد داشت.
کنترل هیجانات و احساسات شدیدی که دانش‌آموزان تیزهوش دارند، می‌تواند کمکی موثر در روند تحصیل آن‌ها داشته باشد؛ بنابراین در صورت عدم موفقیت در این موضوع، از مشاورین و متخصصین این امر کمک بگیرید.
عوامل و راهکارهای افت و پیشرفت تحصیلی تیزهوشان را با آویژه بشناسید
از آن‌جایی که تیزهوش‌بودن با چالش‌های عاطفی، اجتماعی و تحصیلی همراه است، باید مطمئن شوید که فرزندتان در امنیت کامل است. علاوه‌بر فراهم‌کردن یک محیط حمایتی در خانه، به‌دنبال فرصت‌هایی باشید تا فرزندتان با سایر کودکان تیزهوش معاشرت کند.
محاصره‌شدن توسط همسالان هم‌فکر، می‌تواند حس انزواطلبی و بیگانگی کودک شما را کاهش دهد. همچنین بهتر است به یک مشاور متخصص در این زمینه دسترسی داشته باشید؛ چرا که ارائه راهکار و حل مسائل تحصیلی، می‌تواند فضایی امن را برای پیشبرد روند تحصیلی فرزندتان ایجاد کند.
مرکز مشاوره آویژه با پشتیبانی و حمایت دائمی در کنار شما خواهد بود تا در برابر ناکامی‌ها و شکست‌ها، تسلیم نشوید و فرصتی دوباره برای خود بسازید.
لطفا برای استفاده از مقالات سایت به تاریخ انتشار آن دقت فرمایید در صورت هر گونه مغایرت با ما تماس بگیرید
افت تحصیلی تیزهوشان و راهکارهای مقابله با آن
شما می توانید با مطالعه مقالات ما در این زمینه پاسخ سئوال خود را بیابید و در صورت نیاز با تلفن ثابت و بدون پیش شماره از سراسر ایران با شماره ۹۰۹۹۰۷۱۹۸۵ تماس بگیرید.
